اعتدالین یعنی «شب و روز برابر»، همچنین خورشیدی که به استوای سماوی رسیده است.
ساکنان زمین از این به بعد تقریباً 12 ساعت روز و 12 ساعت شب را تجربه میکنند و به یقین، پس از این، برای آنها در نیمکره جنوبی با حرکت خورشید به سمت انقلاب تابستانی در آسمان، روزها طولانیتر خواهد شد و برعکس در نیمکره شمالی،کوتاهتر.
دوم: باورت میشود این بحث علمی و نجومی خشک، آغاز همان ماه برگریزی باشد که نامش را« مهر» گذاشتهاند؟
آغاز ماه مهر با نام مدرسه عجین شده است؛ با دلشوره و شوق و اضطراب مدرسه رفتن برای دانشآموزان و با یادآوری خاطرات مدرسه برای بزرگترها.
اما این «مهر» دوست داشتنی را از آن مدرسه پر خاطره و پرامتحان و گاهی سخت جدا کنید، بعد ببینید چه اسم زیبایی دارد. میتوانید در نامش غرق شوید. میتوانید در بادهایش بایستید چشمهایتان را ببندید و زمان را فراموش کنید و میتوانید از خنکای آن که به آفتاب هم غالب میشود لذت ببرید.
آه... ماه مهر، با آن خورشید بیرمقی که از یک ساعت مانده به غروب، نای تابیدن ندارد، تو آغاز فصل افسردگی هستی. باورم شود آن همه زیبایی، افسردگی میآورد؟
روانشناسان معتقدند که افسردگی در فصل پاییز و زمستان بیشتر ایجاد میشود و این نوع افسردگی فصلی به همان کوتاه بودن روز، طولانی بودن زمان غروب و بیرمق بودن خورشید هم ربط دارد. نمیخواهم از افسردگی بگویم که مهر، ماه افسردگی نیست.
سوم: مهر و مهرگان در ایران باستان جایگاه ویژهای داشته است.
در ایران باستان، هر سال به 12 ماه و هر ماه به 03روز تقسیم میشد که علاوه بر ماهها، روزها هم اسم داشتند. در هر ماه یک بار نام ماه و روز یکی میشد که آن روز را جشن میگرفتند؛مانند 19 فروردین که روز فروردین از ماه فروردین بود به نام فروردینگان و دوم اردیبهشت که روز اردیبهشت بود به نام اردیبهشتگان و چهارم خرداد که روز خرداد از ماه خرداد بود به نام خردادگان.
در ایران باستان هر ماه سی روز بود اما در تقویمهای امروزی شش ماه نخست سال سیویک روز است. بنابر این در ماه مهر، روز مهر شش روز جلو میآید و دهم مهر میشود روز مهرگان. و چون جشن مهرگان مانند نوروز شش روز بوده است بنابه تقویم امروز،مهرگان دهم مهر آغاز می شود و در شانزدهم مهر به پایان میرسد.
جشن مهرگان به ویژه برای کشاورزان ارزش والایی داشت چون آغاز فصل برداشت بود. بر همین اساس در این جشن به سپاسگزاری پروردگار جهان میپرداختند.
چهارم: ماه شاعران، ماه عاشقان، ماه نویسندگان، ماه هر چه آدم احساساتی در دنیاست. این فقط یک حس است اما گمان میکنم بیشتر شاعرها، شعرهایشان را در ماه مهر و آغاز فصل پاییز سرودهاند! گرچه آنها بیشتر از بهار گفتهاند، مثلاً همین دو شاعر و عارف بزرگ ایرانی که اتفاقاً دو روز از ماه مهر را به نام آنها گذاشتهاند؛ هشتم مهر روز بزرگداشت مولانا و بیستم مهر روز بزرگداشت حافظ است. نگفتم ماه شاعران است!
پنجم: شما مهر را روایت کنید.
سمانه، 15 ساله:« وقتی میگویید مهر، نمیتوانم به چیزی غیر از مدرسه فکر کنم. البته مهر زیباییهایی هم دارد، اما آن هم به پاییز مربوط است؛ از مدرسه که برمیگردم، میفهمم هوا ابری و زیباست، یا باد میآید، اما چون خستهام، باد کلافهام میکند و مقنعهام را به هوا میبرد.»
فرزاد، 16 ساله:« مهر یعنی مدرسه. همین. یعنی خورشید زود غروب میکند و زود باید برگردی خانه. یعنی باید صبح زود از خواب بیدار شویم. امتحان بدهیم. نه اینکه مدرسه بد باشد اما مهر به هر حال شروع یکسری سختیهاست که به نظرم به اسمش نمیآید. یا باید زمان شروع مدرسه عوض شود یا نام مهر!»
باز هم مدرسه؛ بعدها که از مدرسه بیرون آمدید، این دلشوره و این انتقاد از مدرسه، جایش را به یک لبخند ملایم، یک فکر عمیق و بازگشت به روزهای مدرسه میدهد و فقط خوبیها و خوشیهای مدرسه یادتان میآید. بوی پاککن و دفتر نو دیوانه و دلتنگتان میکند. اول دلتان میگیرد اما بعد به بقیه کارهایتان میرسید و البته از ماه مهر لذت میبرید. در باد به آرامی قدم میزنید، به درختها خیره میمانید و فکر میکنید حالا بیشتر میفهمید که مهر یعنی چه؟ پاییز یعنی چه؟ و... مهر میرود تا سالی دیگر که باز خاطرهای را در ذهنتان زنده کند.
ششم: متولد ماه مهر، هر کجا که هستی تولدت مبارک. در طالعبینی، ستاره حاکم بر شما ونوس است. برای همین به زیبایی علاقه دارید. شما گاهی بسیار باور نکردنی و پر انرژی هستید و گاهی بسیار ساکن و خموش؛ گاهی به شما «مهر ماهیهای تنبل» هم میگویند. شما میتوانید دیپلمات، مدیر، حقوقدان، مجری، وکیل، فروشنده عتیقه و در هنر طراح لباس، آهنگساز، نویسند ه و طراح دکور داخلی خوبی باشید.
شما کنجکاوید و روز شانستان جمعه است. رنگتان آبی و موسیقیتان رمانتیک است.
اینها را ما گفتیم و شما باور نکنید؛ این فقط یک تفریح بود؛ هدیه به متولدان ماه مهر.
هفتم: نباید فقط بنویسیم. حق نداریم این هفتمین ماه را با خودکار روایت کنیم. این عکسهای پاییزی را میگذاریم تا شما خودتان روح مهر و آغاز این زیباییها را روایت کنید.